سفره عقد

 اجزای سفره عقد نماد آرزوهای خوب برای زندگی مشترک است.
 

چکیده: سفره ای به نام سفره عقد - به گواهی تاریخ - یکی از آداب و رسوم پیشینیان ما بوده است. امروزه در کشورمان، این سفره هویتی ممزوج با هویت اسلامی یافته است و همچون سفره هفت سین، ایرانی – اسلامی محسوب می شود. با ما همراه باشید تا با اجزای سفره عقد بیشتر آشنا شوید.

 تعداد کلمات 1058 / تخمین زمان مطالعه 5 دقیقه

 

سفره عقد در مراسم عقد پهن می شود و عروس و داماد بر سر آن می نشینند و در مقابل قرآن به خطبه عقد گوش می دهند و رسما زن و شوهر می شوند.
قبلا طراحی سفره عقد برعهده خود عروس خانم یا خانم ها و دختران خوش سلیقه فامیل بود. امروزه آنهایی که از توان مالی لازم برخوردارند، از طراحان حرفه ای سفره عقد کمک می گیرند. مراکزی وجود دارد که انواع سفره عقد را در معرض انتخاب قرار می دهند و با هماهنگی، اجرای آن (گستردن و جمع کردن) را برعهده می گیرند.
این سفره در انواع سنتی و مدرن وجود دارد، هرچند دارای اجزایی تقریبا مشترک است. هر کدام از این اجزاء، برخوردار از معنایی ویژه و پیامی زیباست که در ادامه با برخی معانی آنها آشنا می شویم.
سفره عقد: معمولا پارچ های ساده یا دارای طرحهای سنتی (ترمه) را شامل می شود که طبق ذوق و سلیقه طراح پهن می گردد و همه اجزا بر روی آن قرار می گیرد. البته در شکل مدرن، گاه به جای سفره پارچه ای، از آینه و امثال آن استفاده میشود.
 قرآن: کتاب آسمانی مسلمانان و نمادی برای تحکیم الهی ازدواج و طلب برکات معنوی است که از مهم ترین ارکان سفره عقد می باشد.
آینه و شمعدان: از ارکان خرید عقد است و در خطبه عقد نیز عنوان می شود. آینه در بالای سفره، روبه روی عروس و داماد قرار داده می شود تا آنها یکدیگر را در آن ببینند و نسبت به هم دلهایی مانند آینه صاف و زلال داشته باشند. همچنین یک جفت شمعدان که در دو طرف آینه قرار می گیرند که شمع های روشن شمعدان ها، گویای روشنایی و گرمی پیوند عقد بین عروس و داماد است.
جانماز: همراه با یک مهر -ترجیحا از تربت کربلا -به شکل قلب یا گل و نیز تسبیح، پیشاپیش آینه گسترده می شود تا نشانه پایبندی همسران جوان به دین اسلام باشد.
کاسه یا شاخه نبات: که در خطبه عقد نیز شنیده می شود، شیرینی دوران زندگی است. طراحی های بسیار متنوعی بر شاخه نبات می شود که یکی از عناصر زیبای هر سفره عقدی است و نبات، نماد آرزوی شیرین پیوند عروس و داماد می باشد.
نان، پنیر و سبزی: نان، نمادی از برکت زندگی در سفره استفاده می شود و اغلب اوقات در کنار نان، پنیر می گذارند و آن را نشانه سپیدبختی و وسعت روزی می دانند و سبزی هم نشانه سرسبزی و سلامتی است.
عسل: مراسم عسل در دهان گذاشتن عروس و داماد، بعد از جاری شدن خطبه عقد، برای شیرین کامی و زندگی شیرین زوجین است؛ چنان که این مراسم از قسمتهای مهم است، چیدمان و دکوراسیون ظرف عسل باید با ذوق و سلیقه خوبی درست شود.
تخم مرغ: نمادی از تولد و تداوم نسل است و نهادن آن بر سفره، به معنای طلب ازدیاد نسل عروس و داماد و باروری آنهاست. تعداد تخم مرغ ها بستگی به طراحی سفره دارد. چیدمان و تزیین تخم مرغ نیز بسیار متنوع است.
سکه: معمولا از سکه هایی با رنگ مجازی طلایی و اغلب با نام مبارک حضرت مهدی (عج الله) در سفره استفاده می شود؛ سکه هایی که در سفره می درخشند، باید خوب و متناسب تزیین شود. سکه نمادی برای افزایش رزق و روزی عروس و داماد است.
گردو، بادام و فندق: وجود گردو، بادام و فندق را نشانی از گسترده بودن سفره عقد به علت خوراکیهای مقوی الهی می دانند. برخی هم باور دارند که درخت گردو عمر طولانی دارد و گردو نمادی برای طول عمر عروس و داماد است.
میوه: میوه هایی رنگین مانند انار، سیب سرخ، انگور یا میوه های دیگر، به منزله برخورداری عروس و داماد از همه نعمت های طبیعی خداوند است. ضمن اینکه هم از میوه های بهشتی است و آرزوی بهشت بودن دنیا و آخرت عروس و داماد جوان را دارد و هم میوه هایی چون انار و سیب، نمادهایی برای عشق اند؛ عشقی سالم و ماندگار. امروزه در سفره عقد از میوه هایی مثل آناناس نیز به خاطر زیبایی اش استفاده می شود.
شیرینی: آشکار است که شیرینی، به نشانه به ارمغان آوردن شهد خوشبختی، بر سفره عقد می نشیند. معمولا از انواع خشک و تر یا خانگی استفاده میشود.
گل: از دیگر مهارت های طراحان سفره عقد، گل آرایی است. گل، نماد طراوت، شادابی و زیبایی است. از جمله گل هایی که در سفره وجود دارد، دسته گل عقد است که پیش تر از سوی داماد تهیه شده و به عروس تقدیم می شود.
حلقه: همان طور که حلقه از اجزای مهم ازدواج است، در سفره عقد نیز از اجزای مهم به حساب می آید. مراسم حلقه دست کردن عروس و داماد در کنار سفره عقد نیز از مراسم های مهم و به یاد ماندنی است و چیدمان و تزیین جعبه حلقه ها نیز اهمیت دارد.
اسپند: دود کردن اسپند برای دور شدن چشم حسود در آیین ما جایی ویژه دارد و در کنار سفره عقد، بالای سر عروس و داماد صورت می گیرد. .
کله قند: خانم ها در مراسم عقد، بر روی تور یا پارچه ای سفید، بر سر عروس و داماد کله قند می سایند که نمایانگر باریدن شادی و شیرینی بر سر آنهاست. البته این خانم ها، از میان خانمهای متأهلی انتخاب می شوند که در زندگی مشترک خود، احساس خوشبختی و رضایت دارند، تا حضور و قند سائیدن آنان برای زوج جوان، خیر و خوشبختی به همراه داشته باشد.
کیک: رسم است که داماد کیک نامزدی را به منزل عروس ببرد؛ کیکی که اغلب در چند طبقه درست و تزیین شده است. تقسیم و خوردن این کیک، یکی از بخش های جذاب مراسم عقد است.
امروزه افزون بر اینها، تزیین ها و عناصر دیگری ممکن است در سفره عقد قرار گیرند (ماهیهای قرمز) که در سفره هفت سین نیز هست و این سفره در سبک های سنتی و مدرن چیده می شوند.
 
 
منبع: راهنمای نامزدی (جلد اول؛ کلیات، مراسم هاو قرارها)
نویسنده: عباس علی هراتیان